Sejm 27 maja 2015 r. Pytania w sprawach bieżących.
Poseł Józefa Hrynkiewicz:
Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Zwracamy się z tym pytaniem do ministerstwa, ponieważ dotyczy ono około, a może nawet więcej niż 2 mln osób w Polsce, o których prawa stale trzeba się upominać, gdyż są to osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji. Każdy dzień ich życia zależy od tego, czy ktoś będzie się nimi opiekował i pomoże im zaspokoić ich najbardziej elementarne potrzeby. Mówimy o takiej grupie osób.
Nasze pytania skierowane do pani minister dotyczą rozwiązań systemowych. Nie chcemy już więcej protez, właściwie reperacji protez, które państwo usiłujecie zastosować wobec tej grupy osób. Od wielu lat, mimo że już w roku 2006 było przygotowane rozwiązanie systemowe, takiego rozwiązania nie ma.
Sprawa pierwsza dotyczy orzecznictwa. Nie ma orzecznictwa, a od niego powinno zależeć zróżnicowanie pomocy, chodzi o stopień niesamodzielności. Tymczasem wszyscy dostają po 7 zł dziennie, 153 zł miesięcznie, a od dłuższego czasu nie było waloryzacji tych kwot. Pomoc to 520 zł, świadczenie dla opiekunów wynosi 69 gr za godzinę ich ciężkiej pracy. Nawet jeśli podwyższycie to kryterium, to wyniesie to troszkę więcej niż 1 zł za godzinę. Kto dzisiaj podejmie taką pracę?
Następna sprawa - usługi ochrony zdrowia niemal kompletnie niedostępne dla tych osób. Proszę porównać ostatni raport Najwyższej Izby Kontroli. Usługi opieki, pielęgnacji, bytowe są niedostępne, bo ich po prostu nie ma na rynku. Dlaczego nie ma ich na rynku? Bo ci ludzie nie są w stanie tych usług nawet zakupić.
Podsumowując, zastosowane rozwiązania na pewno gwarantują wykluczenie społeczne i zapewniają tylko przetrwanie. Wobec tego (Dzwonek) pytamy panią minister: Jakie macie rozwiązania systemowe, które trzeba natychmiast zastosować?
14 punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Seredyn:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Państwo Parlamentarzyści! Podzielę odpowiedź na dwie części. Najpierw pozwolę sobie powiedzieć, co udało się wspólnie ze środowiskiem osób niepełnosprawnych i ich opiekunów wypracować i wdrożyć w życie, a w drugiej części powiem o tym, co przygotowujemy, co jest w planach resortu pracy i polityki społecznej.
Po pierwsze, udało nam się zwiększyć pomoc finansową dla opiekunów oraz zwiększyć dofinansowanie rehabilitacji, przedmiotów ortopedycznych czy likwidacji barier architektonicznych.
Po drugie, wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, do którego dziś uprawnieni są rodzice sprawujący opiekę nad dziećmi niepełnosprawnymi w stopniu znacznym, to kwota 1200 zł netto, a wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne kwota ta wynosi 1638 zł. Od 1 stycznia 2016 r. kwota ta wzrośnie o kolejne 100 zł, co da łącznie 1775 zł brutto. Od stycznia 2017 r. świadczenie pielęgnacyjne będzie podlegać corocznej waloryzacji o wskaźnik wzrostu płacy minimalnej.
Kolejna kwestia, którą udało się wypracować i wdrożyć w życie, to dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych do kwoty 1512 zł, a nie tak jak było wcześniej - 1323 zł. Mówimy o maksymalnym poziomie dofinansowania. Więcej dopłaca się także do sprzętu rehabilitacyjnego. Dziś pokrywamy już 80% wysokości kosztów, które musi ponieść osoba niepełnosprawna bądź rodzina osoby niepełnosprawnej. Zwiększony także został udział w likwidacji barier architektonicznych do 95% kosztów, nawet do 57 tys. zł. Zostały także wprowadzone w życie przepisy, które są swojego rodzaju zachętą dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. Został rozszerzony krąg osób, za które pracodawca może dostać dofinansowanie, o pracowników, których niepełnosprawność powstała w firmie. Firma zatrudniająca osobę ze znacznym stopniem niepełnosprawności dostanie 1800 zł, z umiarkowanym stopniem - 1100 zł, z lekkim stopniem- 450 zł. Dodatkowe 600 zł do wynagrodzenia dostanie osoba z jednym z tzw. schorzeń specjalnych, w tym epilepsją, niedowidzeniem, a także zaburzeniami autystycznymi. Niepełnosprawni otrzymali także możliwość skorzystania ze skróconego czasu pracy do maksymalnie 35 godzin tygodniowo, co dziennie daje 7 godzin.
Króciutko o tym, co udało się zrobić, ile to kosztowało. W roku 2014 rząd, budżet państwa dołożył wszelkich starań, żeby maksymalnie wesprzeć osoby niepełnosprawne, ale także ich opiekunów. Przeznaczył na to 14 mld zł, w tym na świadczenia pielęgnacyjne blisko 1 mld zł, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna, zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych, zasiłek pielęgnacyjny, zasiłki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, zasiłki stałe, składki zdrowotne dla osób pobierających zasiłek stały, zasiłki okresowe, socjalne, usługi opiekuńcze, które kosztowały w roku 2014 blisko 0,5 mld zł, ośrodki wsparcia dziennego pobytu, domy pomocy społecznej, a także programy resortowe, które wspierały działania aktywnych samorządów w tej branży.
Zastanawiamy się wspólnie, jak złożyć wieloogniskowy system wsparcia międzyresortowy. I znowu zatrzymam się na resorcie pracy i polityki społecznej. Chciałabym wspomnieć o kilku ważnych kwestiach. Ustawa, którą już przyjął Wysoki Sejm, zmieniająca ustawę o świadczeniach rodzinnych, dająca możliwość stosowania mechanizmu złotówka za złotówkę, to kolejne rozwiązanie dające większej liczbie rodzin wychowujących dzieci, korzystających ze świadczeń rodzinnych możliwość skorzystania z tych świadczeń nawet po przekroczeniu kryteriów, które uprawniają do korzystania. Wtedy świadczenia te zmniejszane są o tę przysłowiową złotówkę, a tak naprawdę o różnicę, o którą dana rodzina przekracza kryteria. To jest jedna grupa działań. Za chwilę będziemy nad tym procedować.
Tak naprawdę w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny odbyła się wczoraj krótka dyskusja na temat ustawy zmieniającej ustawę o świadczeniach rodzinnych, dającej możliwość udzielenia wsparcia tym mamom, które nigdy nie pracowały, za których pracodawca nie odprowadzał składek na ubezpieczenie z tytułu ubezpieczenia i choroby, tym mamom, które rodzą dzieci - przez cały rok będą mogły korzystać z pobytu z dzieckiem i otrzymywać 1 tys. zł netto.
Ważną kwestią, o której też mówiliśmy przez ostatnie kilka lat, jest rozwój różnych skoordynowanych działań w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej dotyczących niesamodzielnych starszych osób. Mówię o rządowym programie (Dzwonek) aktywności osób starszych. Za chwilę pojawi się nowy program ˝Senior-Wigor. Wiedza, integracja, godność, opieka i rehabilitacja˝, który też w całości odnosi się do wsparcia osób niesamodzielnych z powodu wieku. Dziękuję bardzo.
14 punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Poseł Elżbieta Rafalska:
Pani Minister! Pragnę zwrócić uwagę, że nasze pytanie wyraźnie dotyczyło osób niesamodzielnych, a nie osób niepełnosprawnych - osób niesamodzielnych, a więc takich osób, które nie mogą funkcjonować same, bez pomocy, bez wsparcia rodziny, bez opiekunów.
Pani minister mówi o zwiększeniu środków na przedmioty ortopedyczne, dostęp do rehabilitacji, do usług zdrowotnych. Proszę powiedzieć osobom niesamodzielnym, że ta sytuacja się poprawia. To jest absolutnie niezgodne ze stanem faktycznym.
Mówiła pani o zasiłkach, o świadczeniach pielęgnacyjnych. Pani minister, proszę powiedzieć: Ile osób korzystało dotąd ze specjalnego zasiłku opiekuńczego? Ile do tej pory wydawano na ten cel pieniędzy z budżetu? Przypomnę, że wysokość tego świadczenia, zasiłku wynosi dzisiaj 520 zł przy kryterium mocno ograniczającym dostępność, bo kryterium wynosi 664 zł. (Dzwonek) Zwracam uwagę, że akurat w przypadku świadczeń pielęgnacyjnych rząd nie zaproponował tej złotówki za złotówkę, czyli przekroczenie kryterium dochodowego akurat przy tego typu świadczeniach wyklucza z dostępu do tych świadczeń.
Było również pytanie o orzecznictwo. Proszę nam powiedzieć: Jakie proponujecie państwo rozwiązania systemowe w zakresie orzecznictwa? Są to też postulaty od dawna zgłaszane przez liczne środowiska osób niepełnosprawnych.
Mówiła pani o sytuacji instytucji publicznej zajmującej się osobami niesamodzielnymi. Powiem też...
Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:
Pani poseł...
Poseł Elżbieta Rafalska:
Już kończę.
...o trudnej sytuacji w domach pomocy społecznej. Takie domy sobie nie radzą. Samorządy mają też trudności z ich utrzymaniem. Zwrócę uwagę na zamrożenie np. kwoty dofinansowania do jednego uczestnika w warsztatach terapii zajęciowej - poziom dofinansowania od 7 lat się nie zmienił.
Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:
Pani poseł...
Poseł Elżbieta Rafalska:
Można by tak jeszcze było mnożyć i pokazywać ten szereg zaniechań, również finansowych, ze strony rządu.
Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:
Pani poseł, posądzą mnie, że nadmiernie pani poseł sprzyjam.
Poseł Elżbieta Rafalska:
Przepraszam, panie marszałku. Nie słyszałam tego gongu. Przepraszam.
14 punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Seredyn:
Dziękuję.
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zacznę od takiego nietypowego sformułowania. Osoba niepełnosprawna z całą pewnością jest osobą niesamodzielną...
(Poseł Józefa Hrynkiewicz: Niekoniecznie, nie każda.)
...i wymaga wsparcia przede wszystkim ze strony rodziny, ale także systemu, który tworzy rząd.
Odpowiadając na państwa pytania, mam świadomość, że wszystkich kwestii nie jestem w stanie w trakcie tej krótkiej wypowiedzi poruszyć, więc oczywiście uzupełnię ją odpowiedzią w formie pisemnej. Natomiast odniosę się teraz do dwóch rzeczy. Po pierwsze, chciałabym przypomnieć o tym, co miało miejsce w ubiegłym roku, kiedy to w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej powstał nowy projekt ustawy o świadczeniach rodzinnych odnoszący się do pewnego rodzaju skali niesamodzielności i świadczeń adresowanych potem do odbiorców w zależności od stopnia niesamodzielności. Ten projekt ujrzał nawet światło dzienne, był poddany konsultacjom, został przez stronę społeczną bardzo mocno oprotestowany. Mam wrażenie, że odpowiedzią na ten projekt, który rozróżniał osobę niepełnosprawną w znacznym stopniu niesamodzielności w różnych kategoriach, były protesty środowisk związanych z osobami niepełnosprawnymi.
Ale wracam do tego, nad czym dziś pracujemy w resorcie. Jesteśmy po konsultacjach, bardzo szerokich konsultacjach społecznych nowego projektu, który oczywiście wypełnia wyrok Trybunału Konstytucyjnego z roku ubiegłego z listopada, z października. Odnosi się on precyzyjnie do nowego systemu świadczeń, z uwzględnieniem kryterium dochodowego, z zachowaniem praw nabytych, wraca do jednego świadczenia, świadczenia pielęgnacyjnego. Oczywiście poszerzyliśmy ten komponent, jeśli chodzi o niepełnosprawność i wspieranie opiekunów osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym, wprowadzając możliwość skorzystania z zasiłków dla osób bezrobotnych w przypadku śmierci osoby niepełnosprawnej, nad którą opiekun sprawował opiekę, bądź też gdy z różnych przyczyn ustała ciągłość pracy. Jesteśmy na etapie prac nad obszernym dokumentem, który złożyła strona społeczna. Ten dokument ma już 150 stron, bo niezadowolenie strony społecznej jest bardzo duże.
Chciałabym poruszyć jeszcze jedną kwestię, propozycję weryfikacji kwot kryteriów uprawniających do zasiłku rodzinnego, ale przede wszystkim kryteriów uprawniających do skorzystania ze świadczeń rodzinnych, jeśli chodzi o politykę rodzinną, świadczenia rodzinne i pomoc społeczną. Tam są też świadczenia dla osób niepełnosprawnych, osób niesamodzielnych. Chcę państwu powiedzieć o tym, co zaproponowała Rada Ministrów. Jest to wzrost o 180 zł, w dwóch etapach (Dzwonek), w stosunku do rodziny, w której wychowuje się dziecko niepełnosprawne, i w stosunku do rodziny, gdzie wychowują się dzieci zdrowe. Powiem też o propozycji podniesienia kwoty zasiłku rodzinnego: 89 zł - na dziecko do 5. roku życia, 118 zł - na dziecko od 6. do 18. roku życia, 129 zł - na dziecko w rodzinie do 23. roku życia. To jest pierwszy skok, ale nie ostatni, będą trzy takie skoki. W roku 2017 na dziecko do 5. roku życia wychowujące się w rodzinie rodzina otrzyma 100 zł zasiłku rodzinnego. Mogłabym państwu podawać te przykłady, ale z całą pewnością już się w tym zorientowaliście. Rada Ministrów skierowała tę propozycję do Komisji Trójstronnej, komisja z całą pewnością oceni to pozytywnie, przychyli się do tego, dając rodzinom szansę na szersze korzystanie ze świadczeń rodzinnych. Dziękuję bardzo.